بازاریابی چریکی یا همان گوریلا مارکتینگ یکی از روشهای تبلیغات است که علاوه بر آنکه طرفداران زیادی داشته باشد، منتقدان زیادی هم دارد! اگر با این شیوه بازاریابی آشنا نیستید و برای اولین بار است که آن را در این مطلب میخوانید، پس داستان زیر را بخوانید:
رومانیا یکی از کشورهایی است که سرقت موبایل در آن به وفور اتفاق میافتد. جالب است بدانید هر دو دقیقه یک گوشی موبایل در این کشور دزدیده میشود! به همین سبب بیمه موبایل در این کشور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ اما معمولاً مردم این کشور خودشان را از بیمه کردن موبایلهایشان بینیاز میدانند.
به همین سبب یکی از شرکتهای بیمه این کشور، راهکار جالبی را برای تبلیغات بیمه تلفن همراه خود استفاده کرد! این شرکت سارقانی را استخدام کرد و از آنها خواست به جای سرقت موبایل مردم، تراکتهایی در کیف آنها بیندازید که روی آنها نوشته شدهاست: “دزدیدن موبایل شما کار ساده ای است، پس موبایل خود را در وودافون بیمه کنید.”
ممکن است در نگاه اول بگویید این شیوه تبلیغات به دور از اخلاق است، اما باید بگوییم در نتیجه آن، شاهد شناخته شدن شرکت بیمه وودافون بودیم. این شیوه از بازاریابی مردم را غافل گیر میکرد و آنها را به سمت خرید سوق میداد.
این یکی از مثالهای بازاریابی چریکی است که با استفاده از روشهای غیرعادی، تبلیغات خود را انجام میدهد. در این مطلب میخواهیم شما را با این شیوه مارکتینگ آشنا کنیم. خودتان را آماده کنید؛ چرا که با یکی از هیجان انگیزترین شیوههای تبلیغاتی رو به رو هستید. با آژانس دیجیتال مارکتینگ تاس همراه باشید:
Table of Contents
بازاریابی چریکی چیست
بدون شک اولین و مهمترین نکته ای که باید درباره این شیوه بدانید، ان است که اصلاً بازاریابی چریکی چیست؟
نام دیگر این شیوه از تبلیغات، بازاریابی پارتیزانی است که در زبان انگلیسی از آن با عنوان گوریلا مارکتینگ (Guerrilla Marketing) یاد میشود. اگر بخواهیم تعریفی ساده از این مفهوم ارائه دهیم، باید بگوییم بازاریابی پارتیزانی گونه ای از تبلیغات است که سعی دارد با استفاده از روشهای غیرمعمول، با کمترین هزینه، بیشترین بازخورد را به همراه داشته باشد.
ممکن است کم هزینه بودن این شیوه تبلیغاتی برایتان جذاب باشد و با خودتان بگویید چقدر کم هزینه؟ اگر کمی درباره گوریلا مارکتینگ تحقیق کنید، متوجه خواهید شد که نام دیگری برای آن در نظر گرفته شدهاست و آن هم، “بازاریابی بدون هزینه” است! بنابراین هزینههای پایین این راهکار ممکن است تا حدی پایین باشد که از آن با این عنوان یاد شود. تنها کاری که باید برای پیادهسازی این استراتژی بازاریابی انجام دهید، به کار انداختن قوه تخیل و استفاده از وقتتان در این جهت است تا بتوانید روشی خلاقانه برای آن پیدا کنید. اگر بخواهید برای کسب و کارتان از بازاریابی پارتیزانی استفاده کنید، در نهایت به این باور میرسید که برای جذب مخاطب، همیشه نیاز به پول و صرف هزینههای بالا نیست! و این یکی از بهترین دلایل محبوبیت این شیوه بازاریابی است.
و در نهایت بهطور کلی باید بدانید بازاریابی چریکی، اهداف متعارف یک کسب و کار مانند سود و جلب رضایت مشتری را به وسیله روشهای غیر متعارف مانند سرمایهگذاری کردن روی انرژی به جای پول، تحقق میبخشد.
چرا به این روش بازاریابی، چریکی میگویند؟
علت نام گذاری این نوع از بازاریابی، با کاری که برای شما انجام میدهد بسیار مرتبط است و به تاکتیکهای جنگهای چریکی برمی گردد. سربازها در جنگهای چریکی از اقداماتی غیرمعمول، غیر متعارف و غیرقابل پیشبینی استفاده میکنند. به عنوان مثال در این جنگها ممکن است شاهد حملات شبانه، کمین کردن در راه دشمن و … باشید!
به همین سبب به این شیوه از بازاریابی هم به دلیل فعالیتهای غیرقابل پیشبینی و متعارفش، چریکی یا گوریلا میگویند.
بازاریابی پارتیزانی، اولین بار این گونه به دنیا معرفی شد!
زمان زیادی از عمر بازاریابی چریکی نمیگذرد و معرفی آن به دنیا مربوط به سال 1984 است. در سال 1984، جی کانرد اویسون، در کتابی ساده این مفهوم را برای اولین بار به دنیا معرفی کرد. البته اگر در حال حاضر بخواهید این راهکار مارگتینگ را به خوبی فرابگیرید، باید بدانید بیش از 35 کتاب، انواع فایلهای صوتی و تصویری برای آموزش آن، اطلاعاتی در روزنامهها، اینترنت، همایشها و سمینارها مختلف وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید و برای کسب و کارخودتان به کار ببندید.
بازاریابی چریکی، فرشته نجات کسب و کارها (به خصوص کوچکها) است
بازاریابی پارتیزانی یا چریکی یکی از جذابترین و در عین حال پرطرفدارترین شیوههای تبلیغات است که نه فقط در ایران، بلکه در تمام دنیا مورد توجه و محبوبیت کسب و کارهای کوچک و بزرگ
قرار گرفتهاست. اما این محبوبیت از کجا میآید؟
مطمئناً یکی از مهمترین مزیتهای این نوع از بازاریابی، هزنیههای پایین پیادهسازی راحت آن است. در واقع شما با صرف هزینههای بسیار پایین، اثری عمیق بر روی مخاطبتان میگذارید و به شکلی جذاب و خلاقانه کسب و کار خودتان را معرفی میکنید. به همین دلیل است که این راهکار، توجه بسیاری از کسب و کارها (به خصوص کوچکترهارا) جلب کردهاست.
این روزها در دنیایی زندگی میکنیم که هزینههای تکنولوژی روز به روز در حال کم شدن و طرفداران آن در حال بیشتر شدن! اینترنت بستری را در تمام دنیا به وجود آوردهاست که افراد با کوچکترین کارهایی که انجام میدهند، بتوانند کسب و کار مخصوص خودشان را داشته باشند. در این بین دولتها هم بی تأثیر نبودهاند همواره سعی کردهاند تا فرصت رشدی را برای کسب و کارهای کوچک به وجود بیاورند. به همین سبب کسب و کارهای کوچک به دنبال راهی عمیق برای شناخته شدن و ترقی هستند که بازاریابی چریکی، یکی از بهترین گزینههای پیش رویشان است.
از دیگر دلایل محبوبیت این نوع از مارکتینگ میتوان به این موضوع اشاره کرد که بالا رفتن تعداد کسب و کارهای کوچک، لزوماً به معنای موفقیت همه آنها نیست! واقعیت آن است که بسیاری از این کسب و کارها به دلیل عدم بازاریابی درست، چیزی جز شکست را تجربه نمیکنند. درست در چنین شرایطی است که باریابی پارتیزانی مانند فرشته ای نجات برای آنها عمل میکند و به آنها فرصت رقابتی فوقالعاده میدهد. از این در دنیای پرهزینه امروز، با هزینههای بسیار کم، خودشان را از شکست نجات میدهند.
تاریخچه بازاریابی سنتی و پارتیزانی
آیا میدانید تاریخچه بازاریابی به کجای تاریخ بر میگردد؟ بسیاری از شروع بازاریابی و تبلیغات را متعلق به مصریها میدانند؛ زمانی که آنها برای نوشتن پیامهای تبلیغاتی از پاپیروس (نوعی کاغذ که از گیاهی خاص بدست میآید) استفاده میکردند. این شویه سنتی از تبلیغات ادامه داشت و همواره با گذشت زمان تکمیل تر میشد.
در آن زمانهایی که تبلیغات سنتی مورد استقبال کسب و کارهای زمان خود بود، آنها تمام تلاششان را پس از درگیر کردن مخاطب، روی معرفی شرکت و محصولات میگذاشتند. این موضوع ادامه داشت تا اینکه در دهه شصت به اوج خود رسید. در این دهه تبلیغاتهای سنگین رادیویی، تلویزیونی، چاپی و … همه دست به دست هم داده بودند تا مشتریان را وادار به خرید کنند! در نتیجه چنین روندی خود مردم هم از شیوه بازاریابی بسیار خسته شده بودند و دیگر از آن تأثیر نمیگرفتند.
در همان حوالی بود که در سال 1984 کتاب “بازاریابی چریکی” وارد جامعه شد و مورد استقبال قرار گرفت. این کتاب علاوه بر کم هزینه بودن و غیرمتعارف بودن تبلیغات، بر شوکه کننده بودن استراتژیهای بازاریابی تمرکز ویژه ای داشت.
راهکار بازاریابی پارتیزانی تبلیغات بدون بازده و پرهزینه سنتی را کنار زد و کسب و کاهای کوچک بسیاری را از فروپاشی نجات داد. به همین سبب بسیاری از افراد به آن روی آوردند و تغییری بزرگ در نگاه جامعه به تبلیغات به وجود آمد.
آیا بازاریابی چریکی مناسب کسب و کار من هست یا خیر؟
ممکن است با خودتان بگویید ایا این شیوه تبلیغات به درد کسب و کار من و سیاستهای کاری ام میخورد یا نه؟
تا اینجای مطلب بیشتر بیان کردیم، بازاریابی چریکی کمک ویژه ای به کسب و کارهای کوچک کرد و تمرکز آن هم بیشتر بر روی این کسب و کارها بود. اما این موضوع اصلاً بدین معنی نیست که کسب و کارهای بزرگ نمیتوانند از آن استفاده کنند! در حال حاضر مثالهای زیادی از شرکتهای بزرگ است که از گوریلا مارکتینگ استفاده کردهاند و اتفاقاً هم موفقیتآمیز بودهاست.
بنابراین تبلیغات چریکی، هم برای کسب و کارهای کوچک و هم برای کسب و کارها راهگشا است.
اصول بازاریابی پارتیزانی
در این بخش مطلب میخواهم راهکارهای پیادهسازی تبلیغات چریکی را هم برای کسب و کارهای بزرگ و هم کوچک بیان کنیم و به شما نشان دهیم، با هر کسب و کاری، امکان پیادهسازی این شیوه بازاریابی وجود دارد.
اگر کسب و کاری کوچک دارید …
اگر صاحب کسب و کاری کوچک هستید، بازاریابی چریکی چگونه قرار است به شما کمک کند؟ اگر بتوانید تبلیغت پارتیزانی را به خوبی پیاده کنید، معمولاً با هزینههای کم دسترسی بالایی به مخاطبانتان دارید؛ از این رو این یکی از بهترین فرصتهای پیش رویتان است.
استفاده از راهکاری جذاب برای تبلیغات سبب میشود تا خلاقیت شما در ذهن مخاطب باقی بماند و او به سبب تبلیغات جذاب و متفاوتی که از شما دیدهاست، شما را در ذهن خود جای دهد. این یعنی پیروز شدن شما در مقابل بقیه رقبایتان!
یکی از مشهورترین مثالهایی که در زمینه پیادهسازی بازاریابی چریکی در کسب و کاهار کوچک میتوان زد، پروژه ویچ بلایر است. این پروژه حاصل تلاشهای چندین نفر از فارغ التحصیلان فیلمسازی داشنگجاه فلورایدا بود که مانند بسیاری دیگر از کسب و کارهای کوچک با بودجه ای فوقالعاده پایین، آغاز به کار کرد.
آنها در وب سایتشان برای معرفی محصولشان از این شعار استفاده کردند: “در ماه اکتبر سال 1994سه نفر از دانشجویان فیلم سازی که برای ساخت مستند به جنگلهای مری لند رفته بودند، ناپدید شدهاند و اکنون بعد از یک سال دوربین آنها پیدا شدهاست! “
آنها تنها با همین روش ساده تبلیغاتی شهرتی جهانی بدست آوردند! به گونه ای که بازدید از این فیلم در وب سایت شبکه تلویزیونی براوو به قدری بالا رفته بود که دیگر بازدید از برنامههای دیگر این شبکه صورت نمیگرفت. از این رو از این دانشجویان خواسته شد تا وب سایتی منحصر به فرد برای خودشان طراحی کنند.
اگر کسب و کار بزرگی دارید …
تبلیغات چریکی، شیوه از بازاریابی بود که بیشتر هدف آن کمک به کسب و کارهای کوچک بود؛ با این وجود این موضوع سبب نشد تا شرکتهای بزرگ خودشان را از استفاده از این استراتژی منع کنند.
البته این را هم در نظر داشته باشید که به گفته بسیاری از افراد هنگامی شرکتهای بزرگ از بازاریابی پارتیزانی استفاده میکنند، دیگر چریکی نیست؛ چرا که این شرکتها بودجه بسیار بالایی دارند و تبلیغات موفقی در گذشته داشتهاند و در بین مردم شناخته شده هستند.
اگر کسب و کاری بزرگ دارید ومی خواهید تبلیغات چریکی را برای آن پیادهسازی کنید، بگذارید با شما روراست باشیم. این کار ریسکهای زیادی برایتان دربردارد. در واقع اگر تبلیغاتتان موفق نباشد، ممکن است پاک کردن خاطره آن از ذهنهای مردم، به یکی از چالشها و کابوسهای برندتان تبدیل شود! چنین ریسکی برای کسب و کارهای کوچک وجود ندارد؛ زیرا مردم به راحتی یاد و خاطر آن تجربه شکست را فراموش میکنند.
یکی از مثالهای جذاب و موفق بازاریابی چریکی برای کسب و کارهای بزرگ، متعلق به غول نوشابههای دنیا، یعنی کوکاکولا است. این شرکت فیلمی را برای تبلیغات آن تهیه خود تهیه کرد و با مردم به اشتراک گذاشت. این تبلیغ، فیلم ضبط شده 5 دوربین مخفی بود که از یکی از دستگاههای اتوماتیک کوکاکولا فیلم گرفته شده بود. این دستگاه در صورت خرید بیش از یک نوشابه خنک را برای مرد میانداخت و سبب هیجان و خوشحالی مردم میشد. جالب است بدانید این فیلم بیش از 4ونیم میلیون بار در سرتاسر دنیا دیده شد و مطمئناً با موفقیتهای زیادی برای کوکاکولا همراه بود.
در مقابل تجربههایی منفی هم از بازاریابی چریکی برای کسب و کارهای بزرگ وجود دارد. یکی از آنها مربوط به فیلم Aqua Teen Hunger Force است که موجب وحشت مردم شد! شرکت سازنده برای بازاریابی فیلم خود از پلاکاردهای LED با معرفی یکی از کاراکترهای فیلم استفاده کرد. این فیلمها در طول روز خاموش ماندند و شب هنگام روشن شدند؛ از این رو مردم به سبب شباهت، فکر کردند بمب هستند و ترس و وحشت زیادی را به بار آورد.
انواع بازاریابی چریکی
درسته که بازاریابی چریکی خودش یکی از انواع تبلیغات است؛ اما این شیوه به خودی خود هم دارای انواعی است که هر کدام از آنها متناسب با کسب و کارتان، میتواند گزینه ای مناسب باشد. این 7 نوع بازاریابی پارتیزانی عبارتند از:
بازاریابی محیطی
این نوع از تبلیغات چریکی به گونه ای است که بازاریابی تان را با استفاده از عناصر محیط انجام میدهید و در هر سطحی هم قابل استفاده است.
بازاریابی کمین
بازاریابی کمین نوعی دیگر از گوریلا مارکتینگ است که یک شرکت برای آنکه توجه، حسن نیت و دیگر موارد این چنینی را نشان دهد، از آن استفاده میکند. برای آنکه از بازاریابی کمین استفاده کنید، باید رویدادی را به وجود بیاورید و خودتان به صورت غیرمستقیم در آن حضور داشته باشید. یکی از متداولترین شیوههای بازاریابی کمین، اسپانسر شدن است. به عنوان مثال در سال 2012 شاهد اسپانسر شدن نایک برای یکی از مهمترین مسابقات المپیک بودیم. در هر کجای این مسابقه که مصاحبه ای با ورزشکاران انجام میشد، در اطراف و پشت سرشان، نمادهایی از نایک حضور داشت.
بازاریابی پنهان
بازاریابی پنها از جذابترین شیوههای بازاریابی چریکی است. همانطور که از نام این مورد مشخص است، تبلیغاتتان به صورت کاملاً محرمانه و پنهان انجام میشود. به عنوان مثال از متداولترین شیوههای آن، تبلیغ محصولات به صورت غیر مستقیم در فیلمها و یا استفاده توسط افراد مشهور به صورت غیر مستقیم است.
بازاریابی ویروسی
بازاریابی ویروسی قرار است مانند ویروس عمل کند و به همه افراد سرایت کند! اگر قرار است از بازاریابی ویروسی استفاده کنید، باید بدانید تبلیغات شما باید دست به دست در بین مردم بچرخد و بین میلیونها آدم منتشر شود. اگر بتوانید کمپین موفقی برای بازاریابی ویروسی طراحی و پیادهسازی کنید، موفقیت کسب و کارتان غیرقابل انکار است.
برای استفاده از راهکارهای بازاریابی ویروسی، باید از رسانههای سطح بالا استفاده کنید و مخاطبانتان را ترغیب به بحث در مورد برند و محصولاتتان کنید.
بهترین روش های بازاریابی ویروسی عبارتند از:
بازاریابی ویروسی عاطفی
تقریبا بعید است که کمپین های بازاریابی ویروسی برگزار کنید که حجم زیادی از احساسات مردم را برانگیخته کند و نادیده گرفته شود. اگر هدف شما این است که عده زیادی از افراد را تحت تاثیر قرار بدهید یکی از قوی ترین ابزارهایتان نوستالژی است. هرچیز نوستالژیکی مثل موزیک های خاطره انگیز یا لوازم التحریری که در کودکی تان استفاده می شده است می تواند اثر گذار باشد. بعد از آن اهدافی مثل شادی، دلتنگی، غرور یا حتی خشم می توانند باعث شوند مردم به صفحات شبکه های اجتماعی شما رو بیاورند و احساساتشان را با شما به اشتراک بگذارند و نسبت به محصول و برندتان واکنش نشان دهند.
نکته: تا حد ممکن روی اجساسات منفی مردم دست نگذارید، مگر این که هدف اخلاقی در پی آن باشد.!
بازاریابی ویروسی از طریق نشویق
عموم ما همواره به مکانیزم های تشویق و تنبیه واکنش نشان می دهیم. پست های جایزه دار، کدهای تخفیف برای معرفی به دوستان و حتی یک جایزه تخفیف خرید می تواند به راحتی عده زیادی را به محصولات شما مشتاق کند. بهتر است همواره چالش ها و مناسبت های تخفیف دار برگذار کنید.
کمپین های پچ پچ برانگیز
این روش یکی از خطرناک ترین روش های ممکن است و البته هوشمندی و خلاقیت زیادی را نیاز دارد. باید بدانید که گام مستحکمی در این عرصه بر می دارید و روی مین نمی روید. در این روش بایستی ایونت مناسبت یا اتفاقی را رقم بزنید که همه درباره آن صحبت کنند. برخی برند های بسیار بزرگ ( که البته این روش برای برند های نوپا و کوچک توصیه نمی شود) عمدا اقدام به چاپ اشتباهات تایپی یا مواردی شبیه این در بنرها و تبلیغاتشان می کنند تا بارها ویو بگیرند!
بازاریابی فضایی
وقتی از بازاریابی فضایی به عنوان یکی از انواع تبلیغات چریکی صحبت میکنیم، باید بدانید با یکی از پرریسکترین روشها رو به رو هستید. این شیوه برای همه کسب و کارها مناسب نیست و موفقیت آن حتمی نیست. به عنوان مثال برخی از این تبلیغات فضایی را در استادیومهای فوتبال روی چمن و یا زمینهای تنیس مشاهده میکنید.
بازاریابی خیابانی
بازاریابی خیابانی از معمولترین روشهای بازاریابی چریکی است که به احتمال زیاد با آن مواجه شدهاید. هدف اصلی این نوع از بازاریابی آن است که مخاطبتان برند شما را به یاد بیاورد و تداعی محصولاتتان در ذهنش باشید. تمامی راهکارهای این شیوه در خیابان و اماکن عمومی انجام میشود. به عنوان مثال برخی از راههای پیادهسازی آن پخش تراکت و بروشور، انیمیشنها محصول، تبلیغات روی اتوبوس و وسایل نقلیه دیگر و … هستند.
بازاریابی دیجیتال
و در نهایت این روزها با همه گیر شدن اینترنت، شاهد بازاریابی چریکی در دنیای دیجیتال هستیم. تبلیغات چریکی به شما کمک میکند تا با کمترین هزینه، تأثیری عمیق بر روی مخاطبانتان در فضای مجازی بگذارید. این روزها بازاریابی دیجیتال یکی از پراستفادهترین و پرطرفدارترین راهکارها است که کسب و کارهای کوچک و بزرگ آن را در پیش گرفتهاند.
چطور بازاریابی چریکی را شروع کنیم؟
پاسخ بسیار ساده است، فقط کافی است مراحل زیر را طی کنید:
۱. سوال آخر را اول بپرسید
درست است که نامش چریکی است اما قرار نیست بیهدف و برنامه جلو بروید. در ابتدا از خود بپرسید که نتایج این کمپینهای بازاریابی چریکی قرار است چه باشد. به طور دقیق و بدون ابهام اهداف را تعیین کنید و سپس با توجه به آنها برنامه ریزی کنید. یادتان باشد که حجم زیادی از خلاقیت را در برنامه ریزی به کار ببرید.
۲. مخاطب و رفتار احتمالیاش را بررسی کنید
این روش به اندازه کافی ریسک دارد که شما نخواهید با بیتوجهی به جمعآوری داده ریسک بالاتری بپذیرید. در این مرحله پرسونای مشتری خود را تعیین کنید. اگر با چگونگی تعیین پرسونای مشتری آشنایی ندارید مقالهای که در این باره منتشر کردهایم را بخوانید. سپس میتوانید با استفاده از کهن الگوها در برندینگ، شخصیت مخاطب را بهتر تحلیل کنید و بدانید امکان دارد چطور با روش بازاریابی شما تحت تاثیر قرار بگیرد.
۳. موقعیت یابی و استفاده از فرصتها
این همان مرحلهای است که بازاریابی چریکی را از سایر روشها متمایز میکند. بایستی به هوش و به گوش باشید و تمام اتفاقات، ایونتها و حتی اخبار مربوط به کارتان را زیرنظر بگیرید و در موقعیت مناسب وارد عمل شوید. نیمی از کار برنامه ریزی و تعیین هدف است و نیم دیگر که باعث میشود کارتان مثل بمب صدا کند همین مرحله تشخیص موقعیت است. اگر یک برند مواد غذایی هستید و در شهرتان یک مسابقه آشپزی برگزار میشود، آماده باشید تا مسابقه هیجان انگیزی را رقم بزنید!
۴. نتایج را بررسی کنید
پیشتر توضیح دادیم که گوریلا مارکتینگ منتقدان زیادی دارد، چرا که روشی غیر معمول را اتخاذ میکند. در پایان کار انتقادات و اثراتی که این روش برایتان به همراه آورده است را بررسی کنید. سعی کنید دو کفه ترازوی دستاوردها و همچنین اتفاقات ناخوب را بررسی کنید و در کمپین بعدی قوی تر ظاهر شوید.
و در نهایت …
و در نهایت به عنوان جمعبندی کوتاهی از این مطلب باید بگوییم فارغ از بزرگ یا کوچک بودن کسب و کارتان، میتوانید از بازاریابی چریکی استفاده کنید. تنها این نکته را در نظر داشته باشید که بازاریابی پارتیزانی با ریسک همراه است. اگر ریسک پذیر نیستید؛ به سمت این روش تبلیغات نروید! اگر هم عاشق ریسک هستید، خلاقیت و مزایای بازاریابی چریکی پذیرای شما هستند. در آخر، امید است این مطلب برایتان ارزش ایجاد کرده باشد و کمکی به شما در جهت تحقق اهداف کسب و کارتان کرده باشد. در صورت وجود هرگونه سؤال و مطلبی در بخش نظرات با ما و دیگر خوانندگان آموزشهای آژانس دیجیتال مارکتینگ تاس به اشتراک بگذارید.